Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Красноармейски шкулӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалласа илемлӗ вулакансен конкурсӗ иртрӗ.
Унта Красноармейски районӗн шкулӗсенчи 7–10 классенче вӗренекенсем хутшӑнчӗҫ. Тӑхӑр шкултан пуҫтарӑннӑ 24 вӗренекен хӑйсен сӑвӑ вулас ӑсталӑхӗпе паллаштарчӗҫ. Юратнӑ поэтӑмӑра чысласа ирттерекен уява районти вӗрентӳ пайӗн информаципе методика центрӗн методисчӗ И.М.Федорова уҫрӗ. Вӑл ачасене уяв ячӗпе саламларӗ, конкурсӑн тӗллевӗпе, кун йӗркипе паллаштарчӗ. Кун йӗрки вара чӑннипех те пуян пулчӗ. Чи малтанах асӑннӑ шкулта чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен З.П.Михайлова «Ҫеҫпӗл Мишши ачалӑхӗ, шухӑш-ӗмӗчӗ, ӗҫӗ-хӗлӗ, пултарулӑхӗ» ятлӑ мультимедилле презентаципе паллаштарчӗ, сӑвӑҫ ачалӑхӗнчи хӑш-пӗр интереслӗ самантсем ҫинчен каласа кӑтартрӗ. Ун хыҫҫӑн поэтӑн Теччӗре тата Шупашкарта пурӑннӑ тапхӑрӗсене Упи шкулӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗ В,В.Васильева ҫутатса пачӗ. Ун сӑмахӗсене Упи шкулӗн вӗрентекенӗсем инсценировка кӑтартса ҫирӗплетсе пачӗҫ. Ҫеҫпӗл Мишшин Крымри тата Украинӑри пурнӑҫӗпе Красноармейски шкулӗнче чӑваш чӗлхи, обществознани, право, экономика предмечӗсене вӗрентекен В.
Республикӑра Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисем иртрӗҫ. Комсомольскинчи 1-мӗш шкулта паян «Чӑваш ачи, сассуна пар!» фестиваль пулнӑ.
Уява районти чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи С.Г.Индюкова уҫнӑ. Вӑл уява пухӑннисене Ҫеҫпӗл Мишшин пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.
Поэтӑн «Хастарлӑ, хыт утӑмлӑ пулӑр…» сӑвӑри йӗркесем фестивале хутшӑнакансене тыткӑнланӑ, ҫунатлантарнӑ. Районти вӗрентӳ пайӗн методисчӗ С.П.Атласкина та пурне те уяв ячӗпе саламланӑ, ачасене ҫитӗнӳ тумашкӑн ӑнӑҫу суннӑ.
Фестивале Комсомольски районӗнчи 17 шкулти ачасем хутшӑннӑ. 5-7-мӗш классен йышӗнче Хырай Ӗнел шкулӗнче вӗренекен Егор Мартынов «Салтак шӑпи» хайлава вуланӑ. Тӑманлӑ Выҫлири Никита Бархонов — «Хурҫӑ шанчӑк», Шурут шкулӗнчи Алиса Голубева — «Инҫе ҫинҫе уйра уяв», Анастасия Тишова «Ҫӗн кун аки» сӑвӑсене пӑхмасӑр каланӑ.
Ҫӗҫпӗл Мишшине халалланӑ фестивале тутар ачисем те хутшӑннӑ, поэт сӑввисене вуланӑ.
Паян Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине умӗнче паллӑ тунӑ. Шупашкарти палӑк умне халӑх пухӑннӑ. Унта ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов, «Хыпар» Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Валери Туркай, Лев Кураков, Патшалӑх Канашӗн комитет председателӗн ҫумӗ Игорь Кушев, ЧНК вице-президенчӗ Петр Ивантаев, ЧР Профессионал писательсен председателӗ Сергей Павлов, Раиса Сарпи поэт, чӑваш халӑх поэчӗ Порфирий Афанасьев тата ыттисем пулнӑ.
Палӑк умӗнче студентсемпе шкул ачисем Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввисене чӑвашла, вырӑсла, таджикла, акӑлчанла вуланӑ. Хӑнасем сӑмах тухса каланӑ. Валери Туркай ҫак палӑк умӗнчех «ватӑлнине» палӑртнӑ — вӑл кунта 1978 ҫултанпах ҫӳрет. Сергей Павлов Ҫеҫпӗл Мишши хӳттипе ӳснине каласа кӑтартнӑ. Ача чухне Казаккасси унӑн юратнӑ ялӗ пулнӑ. Вӑл ашшӗпе унта, Кузьминсен килӗ тӗлне, тӑтӑшах ҫӳренӗ.
Юлашкинчен Порфирий Афанасьев сӑмах илнӗ. Вӑл халӑха Ҫеҫпӗл Мишшине халалланӑ сӑвва вуласа панипе мероприяти вӗҫленнӗ.
Чӳкӗн 27-мӗшӗнче, кӗҫнерникун, чӑваш поэзийӗн никӗсне ҫӗнӗлӗх хывнӑ Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ «Чӑваша — чӑваш чӗлхи кирлӗ...» канашлу иртмелле. Меропритие Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пулӗ. Пуҫламӑшӗ 10 сехетре.
Канашлура гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗ Юрий Исаев, республикӑн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ В.Н. Иванов, Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политикӑпа наци ыйтӑвӗсен комитечӗн председателӗ Пётр Краснов, «Хыпар» хаҫатӑн тӗп директорӗ–тӗп редакторӗ Валери Туркай, ЧНК Президенчӗ Николай Угаслов тата ыттисем тухса сӑмах каламалла. Доклад калакансен йышӗнче вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедрин ертӳҫи Анна Семёновна Егорова, гуманитари институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫтешӗ Эктор Алос и Фонт, «Чӑваш Республикин вӗрентекенсен ассоциацийӗ» ҫумӗнчи чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗн ертӳҫи Георнтий Никифоров, вӗренӳ институчӗн доценчӗ Надежда Иванова, Шупашкар районӗнчи Кӑшлавӑш шкулӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗ Евгений Майков, вӗренӳ институчӗн обществӑлла дисциплинӑсен кафедрин преподавателӗ Елена Енкка тата ыттисем пулӗҫ.
Ӗлӗк-авал чӑвашсем Ҫимӗке кӗҫнерникун уявланӑ. Ку йӑла хӑш-пӗр ҫӑва-масарсенче те сыхланса юлнӑ. Уйрӑмах, киввисенче. Тӗслӗхрен, Шупашкар районӗн Лапсар ял тӑрӑхне кӗрекен Лапсар, Ҫатракасси, Вӑрманкас тата ытти ялсен Алькеш патӗнчи ҫӑви ҫинче ваттисене паян асӑннӑ. Шупашкар хулин ҫӑвисем ҫинче Ҫимӗке шӑматкунпа вырсарникун паллӑ тӑваҫҫӗ. Христос тӗнӗпе килӗшӳллӗн ӑна халь Ҫимӗкпе мар, Ашшӗ-амӑшӗсен шӑматкунӗ ячӗпе ҫыхӑнтарма тӑрӑшаҫҫӗ.
Чӑваш халӑх сайчӗ сӗннипе, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музей тӑрӑшнипе Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫинче выртакан Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма чӑваш халӑхӗн хастарӗсем ҫитрӗҫ. Шӑматкунпа вырсарникун кунта халӑх лӑк тулли пулӗ тесе чӑвашсен Ҫимӗкӗ кунӗнче тухма шутларӗҫ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музей директорӗ Антонина Андреева паллӑ сӑвӑҫӑн амӑшӗн вил тӑприне епле тупни пирки каласа пачӗ. 2006 ҫулта шырама тытӑннӑ иккен. Тупас тесе Антонина архивсенче ларнӑ, тӑванӗсемпе калаҫнӑ. Тӑванӗсем те вил тӑпри вырӑнне тӗрлӗ сӑлтава пула манса кайнӑ иккен.
Паян кӑнтӑрла Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умӗнче чӑваш халӑхӗн хастар ушкӑнӗ чӑваш чӗлхине хӳтӗлесе чечек хучӗҫ.
Ҫак акцие хутшӑннӑ ҫамрӑксемпе аслисем Раҫҫей Федерацийӗн вӗренӳ саккунне улшӑнусем кӗртме хатӗрленӗ проектпа — республикӑсенче наци чӗлхисене ирӗклӗ майпа вӗрентессипе — килӗшменнипе хирӗҫ сӑмах каларӗҫ.
Кӑнтӑрла тӗлне Ҫеҫпӗл Мишши кӳлепи умне 15 яхӑн ҫын пуҫтарӑнчӗ, хӑйсемпе пӗрле илсе килнӗ чечексене палӑк умне хучӗҫ, сӑн ӳкерӗнчӗҫ.
Кунашкал акцисем ытти республикӑсенче те иртмелле.
Сӑнсем (17)
Украинӑри Остер хулинче юратнӑ сӑвӑҫӑмӑрӑн Ҫеҫпӗл Мишшин пурнӑҫӗ таталнӑ вырӑна гранитран паха палӑк лартма шухӑшлаҫҫӗ. Кун пирки «Хыпар» хаҫат пӗлтерет. Сирӗн те ҫак пархатарлӑ ӗҫе хутшӑнма кӑмӑл пур пулсан, пулӑшу счёчӗ:
Волго-Вятский Банк Сбербанка России, Чувашское отделение №8613 г. Чебоксары
ИНН 7707083893
БИК 049706609
к/с 30101810300000000609
КПП 212902001
Л/с 40817810775023302894/54
| КӐР | 18 |
Ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче Юхма Мишшин «Ултавпа Чӑнлӑх» кӗнеки пичетленсе тухрӗ.
Чӑваш халӑх ҫыравҫин, академикӗн ҫӗнӗ романӗ хамӑрӑн ҫулӑм чӗреллӗ, революциллӗ саманара пурӑннӑ Ҫеҫпӗл Мишши поэт ҫинчен. Ҫырнӑ чухне автор поэт пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ, вӑхӑтсӑр вилӗмӗ ҫинчен шыраса тупнӑ нумай ҫӗнӗ материалсемпе, ӑна астӑвакансем каласа панисемпе усӑ курнӑ. Автор Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗпе Агафья Николаевнӑпа темиҫе те тӗл пулса калаҫнӑ, вӑл каласа панисене тӗплӗн ҫырса илнӗ. Вӗсем те Юхма Мишшине хӑйӗн геройне туллин те пур енлӗн ҫутатса пама пулӑшнӑ. Ҫеҫпӗл Мишши ҫинчен ӗлӗкрех мӗншен элекпӗ, ултавлӑ сӑмахсем пулнине те Юхма Мишши хӑйӗн романӗнче питӗ лайӑх ӑнлантарнӑ, вӗсене Чанлӑх ҫӗнтернине те ӗненмелле ҫырса кӑтартнӑ.
Кӗнекене ЧОКЦра туянма пулать. Хакӗ 100 тенкӗ патнелле.
Тенчипе паллӑ Youtube сервисра «Сӑвар» TV канал уҫалнӑ. Ӑна уҫаканни — чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗ.
Хальхи вӑхӑтра интернетри телеканалра Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 111 ҫул ҫитнине халалланӑ митингри (чӳкӗн 16-мӗшӗнче иртнӗ) телекурмасем вырнаҫнӑ. Малашне ку канал урлӑ ытти мероприятисене лартма палӑртаҫҫӗ — тӗслӗхрен, юпан 24-мӗшӗнче иртнӗ деклорацие йышӑннӑранпа 20 ҫул ҫитнине палӑртнине, терлӗ ҫулсенче ӳкернӗ чунҫӳреври материалсене. «Сӑвар» видеостуди ӳкерме хутшӑннӑ чылай мероприятипе ҫак канал урлӑ паллашма май пулӗ. Чӳкӗн 26-мӗшӗнче эпир ирттерекен «Асамлӑх ҫулӗ» кӗнекен хӑтлавне те ҫак канал урлӑ ҫутатма палӑртаҫҫӗ.
Телеканал тӗллевӗ — май ҫитнӗ таран чӑваш ҫамрӑкӗсен пурнӑҫӗпе, вӗсен ӗҫӗ-хӗлӗпе ҫыхӑннӑ «Чӑваш Ен» ГТРК ӳкермен, ҫутатман мероприятисемпе паллаштарасси. Канал тӳлевсӗр, унӑн материалӗсемпе тӗнчери пур ҫын та паллашма пултарать — ҫӗнӗ телекурмасем илсе тӑма ҫырӑнмалла ҫеҫ.
«Сӑвар» пӗрлешӗве 20 ҫул каяллах йӗркеленӗ.
Ҫак кунсенче, «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишшин музейӗнче Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ художникӗн, Украина культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗн Петр Чичкановӑн (1922-2008) асӑну каҫӗ иртнӗ. Паллӑ ӳнерҫӗ, писатель, журналист хӑйӗн кун-ҫулне сумлӑ поэтӑмӑрӑн Ҫеҫпӗл Мишшин пултарулӑхне тӗпчессипе ҫыхӑнтарнӑ. Ҫак ӗҫе вӑл 1949 ҫулта, ҫар хаҫатӗнче ӗҫленӗ чухнех, пуҫӑннӑ: сӑвӑҫӑн портретне ӳкерме пуҫланӑ. Каярах Ҫеҫпӗлпе ҫыхӑннӑ тӑрӑхсене — Теччӗне, Кейӗве, Симферополе, Евпаторие, Остера — ҫитсе килнӗ, сӑнӳкерчӗксем тунӑ, асаилӳсем ҫырса илнӗ. Петр Чичканов тӑван чӗлхепе виҫӗ кӗнеке кӑларнӑ; «Кӑвар чӗре» (1965), «Ҫӗн Кун ачи» (1989), «Сенкер Десна» (1992). Йӑхташӑмӑр ҫавӑн пекех асӑннӑ музее йӗркелес ӗҫе те хастар хутшӑннӑ.
Асӑну каҫне Раҫҫей Писательсен пӗрлӗхӗн пайташӗсем Лидия Сарине, Зоя Сывлӑмпи, Н.Пӑрчӑкан, музей ӗҫченӗсем хутшӑннӑ.
+9.3 °C